Bài toán đầu tư sản xuất nông sản sạch tại Việt Nam

Chiến lược kinh doanh nông sản từ các “ông lớn”

Trong kinh doanh nông sản, việc chọn hình thức thu mua để tối đa hóa lợi nhuận hay tự sản xuất để đảm bảo chất lượng từ lâu đã là bài toán khó. Từ các ông lớn như Walmart, Target cho tới các nhà bán lẻ thông thường đều phải tính toán và cân nhắc lựa chọn. 

Đầu tư vào nông sản liệu là “mỏ vàng” dễ khai thác hay “hang hổ” đầy khó khăn?

Năm 2010, Walmart đưa ra cam kết phát triển nông nghiệp bền vững trên quy mô toàn cầu. Chiến lược của Walmart là tăng cường việc bán các sản phẩm có nguồn gốc địa phương, đẩy mạnh thu mua tại các thị trường nông nghiệp chi phí thấp. Theo đó, hãng này hỗ trợ tiêu thụ nông sản đầu ra cho các hộ nông nghiệp, cung cấp đào tạo kỹ năng chuyên môn cho một triệu nông dân và công nhân nông nghiệp trong nhiều lĩnh vực. 

Chiến lược thu mua này của Walmart được đánh giá là thông minh khi vừa tối ưu chi phí đầu vào của nông sản, vừa giúp tăng thu nhập của nông dân 10-15% so với trước đây, đồng thời đạt được cả mục tiêu kinh doanh lẫn trách nhiệm xã hội. Hiện tập đoàn này là một trong những nguồn thu mua nông sản lớn nhất nước Mỹ.

Trái ngược với Walmart, chuỗi siêu thị Target lại chọn hướng đi khác có phần chông gai hơn là tự sản xuất nông sản. Tháng 1/2016, Target giới thiệu bộ phận nghiên cứu có tên Food + Future CoLab – sự hợp tác giữa Target với công ty thiết kế Ideo và MIT Media Lab.

Wal-mart hướng tới chiến lược thu mua còn Target tập trung vào tự sản xuất nông sản.

Hướng đi của Target trong việc tự cung ứng nông sản dù đảm bảo chất lượng sản phẩm cao hơn nhưng không hề đơn giản. Bởi, chiến lược này đòi hỏi dòng vốn cao, chi phí nghiên cứu phát triển, cơ sở vật chất từ trang trại đến nhân công để thực hiện. Nếu chỉ đóng vai trò là người thu mua như Walmart và tận dụng nguồn lực sẵn có từ các hộ nông nghiệp, bài toán trở nên đơn giản hơn.

Tương tự Walmart, thay vì tự phát triển sản xuất, phần lớn các nhà bán lẻ tại Việt Nam chọn thu mua nông sản bởi những rào cản về nguồn lực, bất chấp các rủi ro về chất lượng do cách thức quản lý sản xuất nông sản sạch ở Việt Nam còn chưa chặt chẽ.

Đầu tư nông nghiệp có dễ sinh lời?

Thị trường nông sản sạch cho thấy tiềm năng phát triển lớn nhưng lại không phải là “mỏ vàng” dễ khai thác.

Năm 2015, VinEco – dự án nông nghiệp của tập đoàn Vingroup ra mắt nhằm cung ứng nông sản cho hệ thống bán lẻ VinMart & VinMart+. Đại gia ngành thép Trần Đình Long cũng manh nha đặt chân vào ngành nông nghiệp bằng việc thành lập công ty thức ăn chăn nuôi Hòa Phát. Một số doanh nghiệp khác cũng tuyên bố đầu tư gia nhập thị trường nông sản sạch như tập đoàn T&T, tập đoàn TH, Geleximco, FPT…

Nông trường công nghệ cao VinEco Nam Hội An – một trong những nông trường hiện đại nhất Việt Nam hiện nay.

Đại diện VinEco chia sẻ, chiến lược kinh doanh nông sản của hệ thống bán lẻ VinMart và VinMart+ là sự kết hợp giữa Walmart và Target. Vị này khẳng định, phần lớn nguồn nông sản sạch của hệ thống được cung ứng bởi 14 nông trường công nghệ cao VinEco. Phần còn lại đến từ các hợp tác xã, các hộ nông dân liên kết với VinEco.

Cũng theo vị đại diện, các sản phẩm nông sản thu mua từ các hộ nông dân đều được kiểm tra tại chuỗi 33 trạm, phòng lab kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm của VinMart & VinMart+. Nếu đạt tiêu chuẩn đầu vào, các nông sản này sẽ được VinMart & VinMart+ hỗ trợ tiêu thụ với lợi nhuận 0 đồng.

Thống kê từ báo cáo riêng của VinEco cho thấy, mỗi tháng, thương hiệu này cung cấp cho thị trường hơn 3.000 tấn nông sản với hơn 200 chủng loại, phân phối độc quyền qua hệ thống bán lẻ gần 100 siêu thị VinMart và hơn 1.500 cửa hàng VinMart. Sau gần 3 năm làm nông nghiệp, theo báo cáo tài chính quý II/2018 của Vingroup, doanh thu từ bán hàng nông nghiệp, dịch vụ tư vấn… tăng gấp rưỡi. Tuy nhiên, đại diện VinEco cũng cho biết, với giá vốn đầu tư ban đầu quá cao, hiện mảng kinh doanh nông nghiệp vẫn đang lỗ.

Mỗi tháng, VinEco cung cấp cho thị trường hơn 3.000 tấn nông sản, phân phối tới các hệ thống bán lẻ Vinmart.

“Câu chuyện đầu tư làm nông sản chắc chắn phải xác định là trường kỳ và thực sự khó nhằn. Nếu đơn vị nào chỉ chăm chăm vào lợi nhuận trước mắt sẽ khó mà làm được”, đại diện VinEco bày tỏ.

Với hệ thống này tự sản xuất đồng thời liên kết, hỗ trợ các hợp tác xã, hộ nông dân, VinEco cam kết vẫn đảm bảo được nguồn nông sản sạch cung cấp cho người tiêu dùng dưới sự giám sát, kiểm soát chất lượng chặt chẽ.

“VinEco mong muốn tạo điều kiện cho các đơn vị sản xuất nông nghiệp khác cùng phát triển, hướng tới mục tiêu phát triển mô hình nông nghiệp bền vững, góp phần lan tỏa văn hóa sản xuất nông nghiệp sạch tại Việt Nam”, đại diện VinEco khẳng định. 

Phạm Vân